Υπάρχουν (πάλι) αντιδράσεις για την κατασκευή ή επέκταση δομών υποδοχής και εγκλωβισμού αιτούντων άσυλο στα σύνορα της χώρας.
Οι αντιδράσεις αφορούν την πιθανότητα εγκλωβισμού μεγάλου αριθμού αλλοδαπών και την πιθανότητα επανάληψης όσων έζησαν τα νησιά από το 2016 και έπειτα. Οι δομές που κατασκευάζονται ή έχουν ήδη κατασκευαστεί (σε Σάμο, Κω και Λέρο) έχουν λιγότερη δυναμικότητα από όση είχε προγραμματιστεί αρχικά από την κυβέρνηση της ΝΔ. Στη συζήτηση που αφορούσε τα νησιά του Αν. Αιγαίου επί ΣΥΡΙΖΑ, έχει προστεθεί πλέον και ο Έβρος.
Αυτό που προβληματίζει, όχι άδικα, τους κατοίκους είναι η έκταση των νέων δομών που εκτείνονται σε εκατοντάδες στρέμματα που μπορούν να “φιλοξενήσουν” πολλαπλάσιο αριθμό ανθρώπων από ότι προβλέπεται. Η κυβέρνηση ισχυρίζεται πως καλό είναι να υπάρχει διαθέσιμος χώρος σε περίπτωση που αυτό χρειαστεί.Αυτό που ακόμα μια φορά δεν συζητείται είναι η διαδικασία που ακολουθείται στα σύνορα. Αυτή η διαδικασία είναι πολιτική επιλογή της κάθε κυβέρνησης. Η διαδικασία δημιουργεί την ανάγκη για δομές.
Με το άρθρο 60 του νόμου 4375/2016 η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑΝΕΛ όρισε τη διαδικασία ασύλου στα σύνορα ώστε να εφαρμοστεί η Κοινή Δήλωση ΕΕ-Τουρκίας. Δεν κατάφερε να φτιάξει τις δομές που ήθελε (για τις οποίες πίεζε η ΕΕ) ούτε να εφαρμόσει την (πρακτικά αδύνατη) fast track διαδικασία ασύλου που νομοθέτησε. Γι αυτό αξιοποιήθηκε έτερη διάταξη που αφορά τη δυνατότητα που περιορισμού της ελεύθερης κυκλοφορίας των αιτούντων άσυλο. Ο γνωστός “γεωγραφικός περιορισμός”. Το αποτέλεσμα είναι γνωστό και έχει σημασία για ότι ακολούθησε.
Η Νέα Δημοκρατία είχε υπερψηφίσει το άρθρο 60 του νόμου 4375/2016. Στο δικό της νόμο, 4636/2019, έκανε μικρές αλλαγές ακολουθώντας τον 4375. Ο ΣΥΡΙΖΑ, τότε, καταψήφισε ένα άρθρο που έμοιαζε πολύ με το δικό του. Η ΝΔ δεν έχει θέσει στη συζήτηση αυτήν την ανακολουθία του ΣΥΡΙΖΑ.
Η συζήτηση, που ξεκίνησε με προβοκατόρικο τρόπο από την εποχή που η ΝΔ ήταν αξιωματική αντιπολίτευση, έχει μονότονα σχέση με το αν οι δομές θα είναι κλειστές ή ανοικτές. Σύμφωνα με την προϊσχύουσα νομοθεσία τα ΚΥΤ ήταν έτσι κι αλλιώς κλειστές δομές. Η διαφορά ήταν πως αμέσως μετά οι αιτούντες άσυλο αποχωρούσαν από την περιοχή των συνόρων. Οι αιτούντες άσυλο όμως, σύμφωνα με τη νομοθεσία της ΕΕ δεν νοείται να είναι κρατούμενοι. Επί ΣΥΡΙΖΑΝΕΛ, λόγω της διαδικασίας που ακολουθήθηκε, η δυναμικότητα των δομών δεν επαρκούσε για να αντιμετωπίσει τις ανάγκες παρά το γεγονός ότι οι ροές δεν είχαν καμία σχέση με αυτές της προηγούμενης περιόδου. Δεν υπήρχαν δομές φιλοξενίας και όσες τελικά φτιάχτηκαν ήταν αποτέλεσμα της ανθρωπιστικής κρίσης που δημιούργησε ο εγκλωβισμός. Η πολιτική εκείνης της περιόδου είχε τον ίδιο διακηρυγμένο στόχο με αυτόν της σημερινής κυβέρνησης. Να μειωθούν, να μηδενιστούν είχε αναφερθεί από επίσημα χείλη, οι ροές.
Πέρα από τις επιμέρους διαφορές, που σε επίπεδο ρητορικής είναι πολλές, σήμερα ακολουθείται η ίδια πολιτική. Η κυβέρνηση δηλώνει πως εφαρμόζει τις προβλέψεις της Κοινής Δήλωσης ΕΕ-Τουρκίας, χωρίς την Τουρκία, η οποία αρνείται να δεχτεί επιστροφές. Παράλληλα όμως, αφού κατά το πρώτο εξάμηνο διακυβέρνησης της οι εγκλωβισμένοι στα νησιά διπλασιάστηκαν, υλοποίησε ένα σχέδιο μαζικής αποσυμφόρησης των νησιών που δεν ανακοινώθηκε ποτέ αλλά υλοποιήθηκε σιωπηρά. Από τους πάνω από 40.000 εγκλωβισμένους των αρχών του 2020 σήμερα βρίσκονται στα νησιά μόλις 3.500. Με μηδαμινές επιστροφές, ο αριθμός δεν δικαιολογεί την διακήρυξη της κυβέρνησης πως από τα νησιά θα φεύγουν μόνο όσοι παίρνουν άσυλο.
Σήμερα, η δυναμικότητα των δομών στα νησιά ξεπερνά τις 15.000 θέσεις. Η δομή του Καρά Τεπέ (με δυναμικότητα 8.000 θέσεων) είναι από τη φύση της προσωρινή και θα πρέπει να υπάρξει κάτι πιο μόνιμο ώστε να μην υπάρχουν σκηνές. Πάλι όμως οι αριθμοί δεν βγαίνουν, εφόσον συνεχιστεί η ίδια πολιτική σιωπηρής αποσυμφόρησης. Φαίνεται όμως πως η αποσυμφόρηση της ΝΔ ήταν τέχνασμα για να πειστούν οι νησιώτες πως τα πράγματα άλλαξαν και να στηρίξουν την κατασκευή των νέων δομών. Δεν πείστηκαν. Όμως τα επιχειρήματα των κατοίκων των συνόρων και των εκπροσώπων τους δεν είναι τόσο ξεκάθαρα. Με εξαίρεση αυτών της Χίου υπάρχει πολύ συζήτηση για τη χωροθέτηση και το μέγεθος των δομών και λιγότερη για τη διαδικασία που θα ακολουθείται.
Αυτό πρέπει να αλλάξει. Είτε κατασκευαστούν είτε όχι οι νέες δομές το πρόβλημα παραμένει. Οι δομές γεμίζουν επειδή, αφού περάσουν οι 28 μέρες από την ημερομηνία κατάθεσης του αιτήματος ασύλου, οι αιτούντες παραμένουν εγκλωβισμένοι.Δεν υπάρχει, μάλιστα, κανένας λόγος να εφαρμόζεται σήμερα στα σύνορα μια διάταξη που αφορά περίοδο μαζικών αφίξεων. Τόσο απλά…
