«Πέρα από το καλλιτεχνικό του αποτύπωμα είναι σημαντικό ότι είναι ένας ευγενής και καλός άνθρωπος». Να μια πρώτη αντίδραση από το χώρο του θεάτρου μετά την ανακοίνωση του Γιάννη Μόσχου ως νέου καλλιτεχνικού διευθυντή του Εθνικού Θεάτρου, με τριετή διάρκεια θητείας, μετά την ολοκλήρωση της ανοιχτής διαδικασίας εκδήλωσης ενδιαφέροντος και κατόπιν σχετικής γνωμοδότησης της Ειδικής Επιτροπής Αξιολόγησης και Επιλογής. Ο σκηνοθέτης και δραματουργός Γιάννης Μόσχος δουλειά του οποίου είδαμε πιο πρόσφατα στην Επίδαυρο όπου έκανε φέτος και το «ντεμπούτο» του στο Αρχαίο Θέατρο με τις «Φοίνισσες» του Ευριπίδη, αναλαμβάνει το τιμόνι του πρώτου θεάτρου της χώρας, οκτώ μήνες μετά τις βίαιες αναταράξεις που προκάλεσε και σ΄εκείνο η «Υπόθεση Λιγνάδη». Έκτοτε το Εθνικό Θέατρο λειτούργησε με την Ερι Κύργια στο ρόλο της μεταβατικής διευθύντριας. Η τελευταία, επιμένουν οι φήμες του θεατρικού χώρου, θα παραμείνει εφόσον θελήσει να επανέλθει στη θέση που είχε και επί Δημητρη Λιγνάδη, σ΄αυτην δηλαδή της αναπληρώτριας καλλιτεχνικής διευθύντριας. Αλλωστε η ίδια με τη θέση της μεταβατικής διευθύντριας έχει ετοιμάσει και κατά ένα μεγάλο μέρος το πρόγραμμα του Θεάτρου για την χειμερινή σεζόν 2021-22 -διότι δεν θα μπορούσε ο νέος καλλιτεχνικός διευθυντής να προλάβει να φτιάξει πρόγραμμα όσο ο χρόνος τρέχει. Συνεπώς αυτή η σεζόν θα είναι κάπως «μεταβατική» και για τον ίδιο τον κ.Μόσχο.
Η «θωράκιση» της Επιτροπής
Ως προς την επιλογή του, ακολουθήθηκε για πρώτη φορά στην ιστορία του Εθνικού Θέατρου η διαδικασία της ανοιχτής διαδικασίας εκδήλωσης ενδιαφέροντος. Η ιδέα για την επιλογή των καλλιτεχνικών διευθυντών μέσω αυτής της πιο δημοκρατικής διαδικασίας ξεκίνησε επί υπουργίας Αριστείδη Μπαλτά, προωθήθηκε επί υπουργίας Μυρσίνης Ζορμπά, έχοντας ενδιαμέσως προσκρούσει στην αντίθετη άποψη της Λυδίας Κονιόρδου (που ήταν υπέρ της επιλογής από τον Υπουργό Πολιτισμού) και εφαρμόστηκε τώρα επί υπουργίας Λίνας Μενδώνη, στα απόνερα της «Υπόθεσης Λιγνάδη» και επειδή «όποιος καεί με τον χυλό, φυσάει και το γιαούρτι». Έτσι εξηγείται και η «θωράκιση» της Επιτροπής με αξιοσέβαστα γυναικεία ονόματα του ελληνικού θέατρου καθως βέβαια και με την παρουσία στη θέση του προέδρου της Ειδικής Επιτροπής Αξιολόγησης και Επιλογής του ομότιμου καθηγητή του Πανεπιστημίου Αθηνών και γνωστού Συνταγματολόγου Νίκου Αλιβιζάτου-ο οποίος άλλωστε εξομολογούνταν το αυτονόητο, ότι δηλαδή η σχέση του με το θέατρο περιορίζεται σ΄αυτήν του θεατή. Σχέση άμεση και «συγγενική» με το θέατρο έχουν βέβαια τα υπόλοιπα ονόματα της Επιτροπής: η σκηνοθέτρια και καλλιτεχνική διευθύντρια του Θεάτρου Τέχνης Μαριάννα Κάλμπαρη, η Ξένια Καλογεροπούλου ηθοποιός και «ψυχή» του παιδικού θεάτρου στην Ελλάδα, η γνωστή και εξαιρετική ηθοποιός Ρένη Πιττακή και βέβαια η εξίσου γνωστή σκηνογράφος και αρχιτέκτων Εύα Μανιδάκη.
Η επιλογή τους ακολούθησε το νέο θεσμικό πλαίσιο (παρ. 13 του άρ. 3 του Ν. 2273/1994 (Α’ 233), όπως τροποποιήθηκε με την παρ. 1 του άρ. 76 του Ν. 4795/2021 (Α’ 62)), οι ίδιοι μελέτησαν τους φακέλους των υποψηφιοτήτων, αξιολόγησαν τα βιογραφικά βάσει των προσόντων που ζητούσε η προκήρυξη, έκαναν ατομικές συνεντεύξεις με τους υποψηφίους και κοινοποίησαν το τελικό πρακτικό στην πολιτική ηγεσία του ΥΠΠΟΑ με αιτιολογημένη και εξατομικευμένη εισήγηση σχετικά με την κρίση τους: Υπήρξε δηλαδή μία κατάταξη των υποψηφιοτήτων και ήταν αυτή του Γιάννη Μόσχου που προκρίθηκε για την πλήρωση της θέσης του νέου καλλιτεχνικού διευθυντή του Εθνικού Θεάτρου. Η πολιτική ηγεσία του ΥΠΠΟ έκανε δεκτή την εισήγηση, την αξιολόγηση και την κατάταξη της Επιτροπής-σε περίπτωση απόκλισης η υπουργός Πολιτισμού θα μπορούσε να ασκήσει «βέτο» αλλά θα έπρεπε να συνοδεύει αυτή της την απόφαση με ειδική αιτιολογία.
Στους υποψήφιους ήταν και ο Θοδωρής Αμπαζής, ο Βίκτωρ Αρδίττης, ο Νίκος Διαμαντής, η Βαρβάρα Δούκα, ο Αλμπέρτο Εσκενάζη, ο Γιάννης Καλαντζόπουλος, ο Γιάννης Μαργαρίτης, η Ελλη Παπακωνσταντίνου, ο Παναγιώτης Νόιφελτ και μεταξύ των υπολοίπων, συνολικά 26 υποψηφιοτήτων, υπήρχε και μια πρόταση για συλλογική διοίκηση από τους Ακύλλα Καραζήση – Νίκο Χατζόπουλο – Αργυρώ Χιώτη-πρόταση που πολλοί από τον θεατρικό χώρο θεώρησαν εξαιρετικά ενδιαφέρουσα αλλά προσέκρουε ούτως ή άλλως στο καταστατικό του Εθνικού Θεάτρου.
Εχει σημασία να θυμίσουμε και ποια ήταν βάσει της προκήρυξης τα «αναγκαία προσόντα του υποψηφίου»: «Για τη θέση του Καλλιτεχνικού Διευθυντή επιλέγεται πρόσωπο αναγνωρισµένου κύρους, το οποίο: 1) έχει διακεκριµένη παρουσία στον χώρο του θεάτρου. Ή 2) έχει διακεκριµένη επαγγελµατική ενασχόληση στον χώρο του θεάτρου µε µια από τις ιδιότητες του ηθοποιού, σκηνοθέτη, θεατρικού συγγραφέα, µεταφραστή έργων, θεατρολόγου, κριτικού θεάτρου, σκηνογράφου. ΄Η 3) διαθέτει τουλάχιστον πενταετή επαγγελµατική εµπειρία στην οργάνωση και διεύθυνση θεατρικών παραγωγών. ΄Η 4) διαθέτει εµπειρία στην οργάνωση και λειτουργία δραµατικής σχολής ή στη διδασκαλία της υποκριτικής τέχνης. Πέραν από αυτά ο υποψήφιος θα πρέπει να οµιλεί την ελληνική γλώσσα. Ενώ τίτλοι σπουδών, μεταπτυχιακοί τίτλοι και ξένες γλώσσες λαμβάνονται υπ’ όψιν χωρίς να αποτελούν προαπαιτούμενα».
Ποιος είναι ο Γιάννης Μόσχος
Ο Γιάννης Μόσχος γεννήθηκε στη Θεσσαλονίκη και είναι Διδάκτωρ Θεατρικών Σπουδών του Τμήματος Θεάτρου του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, καθώς και πτυχιούχος του Τμήματος Θεάτρου και της Φαρμακευτικής Σχολής του ίδιου πανεπιστημίου.
Έχει συνεργαστεί μεταξύ άλλων με το Εθνικό Θέατρο, το Κρατικό Θέατρο Βορείου Ελλάδος, το Φεστιβάλ Αθηνών και Επιδαύρου, το Δημοτικό Θέατρο Πειραιά, το Θέατρο του Νότου Αμόρε, το Εμπρός, το Θέατρο Πόρτα, την Πειραματική Σκηνή της “Τέχνης” Θεσσαλονίκης, το ΔΗΠΕΘΕ Καβάλας κ.ά. Έχει σκηνοθετήσει θεατρικά αναλόγια για το Εθνικό Θέατρο, το Διεθνές Ινστιτούτο Θεάτρου, το Γαλλικό Ινστιτούτο και το Ινστιτούτο Goethe. Έχει διδάξει μεταξύ άλλων στο Τμήμα Θεάτρου του ΑΠΘ, στην Ανωτέρα Σχολή Δραματικής Τέχνης «Εμπρός-Θεατροεργαστήριον» και στην Ανωτέρα Σχολή Δραματικής Τέχνης Δήμου Αγίας Βαρβάρας «Ιάκωβος Καμπανέλλης». Έχει μεταφράσει και διασκευάσει πλήθος έργων. Την περίοδο 2001-2004 ήταν διευθυντής παραγωγής στο Θέατρο του Νότου (Αμόρε) ενώ την περίοδο 2003-2005 συνεργαζόταν στην Καλλιτεχνική Διεύθυνση του ίδιου θεάτρου.
Δέσμευση του ΥΠΠΟ
Στη δήλωση «καλωσορίσματος» εκ μέρους της Υπουργού Πολιτισμού του Γιάννη Μόσχου στην καλλιτεχνική διεύθυνση του Εθνικού Θεάτρου έχει σημασία ότι η κ.Μενδώνη δεσμεύτηκε για την επιλογή εφεξής των καλλιτεχνικών διευθυντών σε όλους τους εποπτευόμενους φορείς βάσει αυτής της διαδικασίας: «Η αποδοχή», δήλωσε συγκεκριμένα η Υπουργός μεταξύ άλλων, «της εισήγησης της Ειδικής Επιτροπής Αξιoλόγησης και Επιλογής για την ανάδειξη του καλλιτεχνικού διευθυντή του Εθνικού Θεάτρου της χώρας μας σηματοδοτεί μια νέα εποχή για τους κρατικούς Πολιτιστικούς Οργανισμούς. Μία ακόμη προγραμματική μας δήλωση υλοποιείται με τρόπο υποδειγματικό. Το παράδειγμα και την πρακτική που εγκαινιάσαμε με το Εθνικό Θέατρο, ακολουθούμε πλέον και για τους άλλους φορείς».
Αντίστοιχα και ο Υφυπουργός, αρμόδιος για θέματα Σύγχρονου Πολιτισμού, Νικόλας Γιατρομανωλάκης, δήλωσε: «Με την επιτυχή έκβαση της ανάδειξης του καλλιτεχνικού διευθυντή του Εθνικού Θεάτρου για πρώτη φορά μέσα από μία ανοιχτή διαδικασία, ξεκινά μία νέα εποχή διαφάνειας και λογοδοσίας στις κρατικές θεατρικές σκηνές, καθώς η ίδια διαδικασία θα ακολουθηθεί σύντομα και στο Κρατικό Θέατρο Βορείου Ελλάδος».
