Η κρίση που προκάλεσε η πανδημία του covid-19 κυριαρχεί στο δημόσιο διάλογο, έχει αλλάξει τον τρόπο ζωής μας, ενώ οι επιπτώσεις στην οικονομία δεν έχουν ακόμα διαφανεί.
Ταυτόχρονα η Ελλάδα συνεχίζει την προσπάθεια ελέγχου δυο μεγάλων κρίσεων με τις οποίες βρίσκεται αντιμέτωπη εδώ και πολλή καιρό, της οικονομικής και της μεταναστευτικής/προσφυγικής. Ειδικά δε η μεταναστευτική/προσφυγική κρίση για τους κατοίκους των νησιών του Βορείου Αιγαίου αποτελεί ένα μείζον πρόβλημα που επηρεάζει καθοριστικά όχι μόνο το αίσθημα ασφάλειας αλλά και την καθημερινότητα τους.
Η κυβέρνηση της Νέας Δημοκρατίας, με την ανάληψη των καθηκόντων της έδειξε αποφασισμένη να βάλει τα πράγματα σε μία τάξη χωρίς να χάσει χρόνο. Ψήφισε το Ν.4636/2019 “περι διεθνούς προστασίας” αλλά και τη πολύ σημαντική τροπολογία για την δημιουργία ηλεκτρονικού μητρώου Μ.Κ.Ο, προκειμένου να βάλει φρένο στην αυθαίρετη και σε πολλές περιπτώσεις αμφιλεγόμενη δραστηριότητά τους. Η υπηρεσία ασύλου στελεχώθηκε άμεσα με πάνω από 400 άτομα, προκειμένου να επιταχυνθούν οι σχετικές διαδικασίες που για χρόνια ακολουθούσαν τους χαμηλούς ρυθμούς ΣΥΡΙΖΑ. Η φύλαξη των συνόρων έγινε αυστηρότερη και εντατικοποιήθηκε, με αποτέλεσμα τη σημαντική μείωση των αφίξεων (έως και μηδενισμό τους) από το Μάρτιο του 2020.
Επανασυστάθηκε το Υπουργείο Μετανάστευσης και Ασύλου και για πρώτη φορά από την αρχή της κρίσης αυτής έγινε προσπάθεια διεθνοποίησης της, πράγμα που έπρεπε να έχει γίνει ήδη από την αρχή. Το αποτέλεσμα, αν και βρισκόμαστε ακόμα στην αρχή της προσπάθειας αυτής, είναι ενθαρρυντικό: αυξήθηκαν οι Ευρωπαϊκές χρηματοδοτήσεις για την αντιμετώπιση της κρίσης, υπάρχει πλέον αξιοσημείωτη Ευρωπαϊκή παρουσία στα ανατολικά σύνορα της Ελλάδας και της Ευρώπης, ενώ η διεθνής κατακραυγή και καταδίκη της Τουρκίας για την εργαλειοποίηση της προσφυγικής/μεταναστευτικής κρίσης είναι πιο έντονη από ποτέ.
Δυστυχώς όμως, ενώ οι ενέργειες αυτές ήταν απαραίτητες και προς τη σωστή κατεύθυνση, δεν είναι αρκετές. Τα νησιά του Βορειοανατολικού Αιγαίου ασφυκτιούν από τους τεράστιους αριθμούς προσφύγων/μεταναστών που βρίσκονται εγκατεστημένοι ήδη από το 2015. Οι δε τοπικές κοινωνίες σε όλο το μήκος και πλάτος της χώρας αρνούνται πλέον να δεχθούν έστω και μικρό αριθμό προσφύγων/μεταναστών, ώστε να εξομαλυνθεί η κατάσταση στα νησιά. Αυτό έχει σαν αποτέλεσμα την έντονη ανησυχία των νησιωτών, που βλέπουν τα νησιά τους να χρησιμοποιούνται ως “φυσικά εμπόδια”, προκειμένου να αναχαιτιστεί η πορεία προσφύγων/μεταναστών στην ηπειρωτική Ελλάδα. Θεωρούν ότι αντιμετωπίζονται ως πολίτες δεύτερης κατηγορίας, οι οποίοι έχουν αναλάβει μάλιστα να σηκώσουν μόνοι όλο το βάρος της κρίσης αυτής. Τα νησιά έχουν καταστραφεί οικονομικά. Η όποια ελπίδα τουριστικής κίνησης, ειδικά σε συνδυασμό με την πανδημία έχει καταστεί μακρινό όνειρο, οι περιουσίες των νησιωτών έχουν χάσει κάθε εμπορική αξία. Όλα αυτά, σε συνδυασμό με υποσχέσεις περί αποσυμφόρησης που ακόμα δεν έχουν υλοποιηθεί στον βαθμό που θα έπρεπε, με δεδομένο τις μηδενικές αφίξεις νέων μεταναστών/προσφύγων, δημιουργούν ένα ιδιαίτερα τεταμένο κλίμα.
Απαιτείται λοιπόν ιδιαίτερη προσπάθεια από την πλευρά της Κυβέρνησης για τη δημιουργία διαύλων επικοινωνίας και οικοδόμησης εμπιστοσύνης με τις τοπικές κοινωνίες των νησιών. Η άμεση αποσυμφόρηση των νησιών, η δημιουργία μικρότερων προσωρινών δομών με ταυτόχρονη εξασφάλιση αξιοπρεπών συνθηκών διαβίωσης στους πρόσφυγες/μετανάστες και η καλύτερη αστυνόμευση και φύλαξη τους ώστε να αποκατασταθεί το αίσθημα ασφάλειας στους νησιώτες είναι ενέργειες που έπρεπε ήδη να έχουν γίνει. Απαραίτητα όμως είναι και τα μέτρα επανεκκίνησης των τοπικών οικονομιών, με την εφαρμογή ενδεχομένως μειωμένων συντελεστών φορολογίας, με ενίσχυση του μεταφορικού ισοδύναμου, με κίνητρα σε επιχειρήσεις και νέους να δραστηριοποιηθούν στα νησιά αυτά.
Η εκ νέου άσκηση πίεσης από την εξ΄ ανατολών γείτονα θεωρείται βέβαιη στα χερσαία και θαλάσσια σύνορα μας. Η αποφασιστική στάση της χώρας είναι η αυτονόητη απάντηση στην ασύμμετρη απειλή που δέχεται.
Πρόδρομος Γ.Μανωλάκης
