Ανάκαμψη παρουσιάζει εδώ και δύο ημέρες, Πέμπτη και Παρασκευή, η τουρκική λίρα έναντι του δολαρίου, φτάνοντας έως και 2%, μετά τη δήλωση του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου ότι έχει «δεσμευτικές συνομιλίες» με την Τουρκία.
Τη δήλωση έκανε στο Bloomberg η γενική διευθύντρια του ΔΝΤ, Κρισταλίνα Γκεοργκίεβα, αναφέροντας ότι «ο οργανισμός θα συνεχίσει τις δεσμευτικές συνομιλίες με όλα τα μέλη του, συμπεριλαμβανομένης της Τουρκίας».
Επενδυτές στην Τουρκία αμέσως είκασαν ότι η κυβέρνηση ενδεχομένως ετοιμάζεται να απευθυνθεί στο ΔΝΤ για χρηματοδότηση, προκειμένου να αντιμετωπίσει την επιβάρυνση της οικονομίας από την κρίση του κορονοϊού. Αν και ο Τούρκος πρόεδρος, Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, έχει επανειλημμένα αποκλείσει ένα τέτοιο ενδεχόμενο.
Είναι κοινό «μυστικό» πλέον ότι η Τουρκία αντιμετωπίζει ένα μεγάλο έλλειμμα στον προϋπολογισμό της με την Κεντρική Τράπεζα να έχει αποσύρει δεκάδες δισεκατομμύρια δολάρια από τα συναλλαγματικά της αποθέματα για να στηρίξει τη λίρα.
Η Τουρκία πρέπει να σκεφτεί το
ΔΝΤ
Σύμφωνα με ρεπορτάζ της τουρκικής οικονομικής εφημερίδας «Ντουνιά», η οποία μίλησε με αρκετούς επιφανείς Τούρκους οικονομολόγους, η Άγκυρα θα πρέπει να σκεφτεί σοβαρά το ενδεχόμενο να απευθυνθεί για χρηματοδότηση στο ΔΝΤ, καθώς οποιαδήποτε άλλη συμφωνία με την Αμερικανική Ομοσπονδιακή Τράπεζα δεν θα είναι αρκετή για να αντιμετωπιστούν οι οικονομικές ελλείψεις της χώρας.
Η Τουρκία έχει μειώσει τη συμμετοχή της στα αμερικανικά ομόλογα κάτω από 3 δις, δολάρια, πράγμα που σημαίνει ότι οποιαδήποτε συμφωνία με την Fed θα έχει πολύ περιορισμένο πεδίο εφαρμογής, σύμφωνα με τον Ορκούν Γκιοντέκ, αναλυτή της Deniz Investment στην Κωνσταντινούπολη. Για παράδειγμα, η Ινδονησία έχει εξασφαλίσει ρευστότητα ύψους 60 δισεκατομμυρίων δολαρίων από τη Fed, αλλά κατέχει ομόλογα αξίας 27-30 δισεκατομμυρίων δολαρίων.
Αν, ωστόσο, η τουρκική κυβέρνηση επιμένει να αρνείται να πάρει δάνειο από το ΔΝΤ, η μόνη επιλογή της είναι να στραφεί στην Κίνα για ρευστό χρήμα, με την οποία ήδη έχει συνάψει μία περιορισμένη συμφωνία δανειοδότησης με παράγωγο ισοτιμιών νομισμάτων.
Bloomberg: Μειώνεται η αντίσταση της Τουρκίας προς το ΔΝΤ
Σύμφωνα με το Bloomberg πάντως, η αντίσταση του Τούρκου προέδρου Ερντογάν στο να ζητήσει οικονομική βοήθεια από το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο φαίνεται να κάμπτεται όσο ο COVID-19 καταστρέφει την οικονομία του.
Ως απόδειξη το Bloomberg επικαλείται τουρκική φιλο-κυβερνητική εφημερίδα, που προκρίνει ότι το πλέον εύλογο timing για τον Ερντογάν να ζητήσει το δάνειο είναι ΤΩΡΑ.
Βέβαια, η Τουρκία έχει δρόμο ακόμη μέχρι να φτάσει να υποβάλει το οποιοδήποτε αίτημα για βοήθεια στο ΔΝΤ, είτε σε ένα πλαίσιο προγράμματος έκτακτης χρηματοδότησης για την αντιμετώπιση του ιού είτε για μία πιο μακροπρόθεσμη συμφωνία, σύμφωνα με το Bloomberg.
Τα αποθέματα σε ξένο συνάλλαγμα της Κεντρικής Τράπεζας εξαντλούνται, με τα καθαρά αποθεματικά να είναι κάτω από το μηδέν, σύμφωνα με το Bloomberg. Αυτό σημαίνει ότι η χώρα δεν διαθέτει τη δύναμη πυρός για να προστατεύσει μια οικονομία με χρέη άνω των 170 δις. δολαρίων, που θα πρέπει να καταβάλλει το επόμενο έτος.
Capital Controls;
Τα capital controls είναι ένα δίκοπο μαχαίρι, καθώς το κεφάλαιο, που χρειάζεται η χώρα, παραμένει στο εξωτερικό, σύμφωνα με το Bloomberg. Οι Τούρκοι αξιωματούχοι ακόμη και στο παρελθόν όταν έδιναν μεγαλύτερη μάχη για τη σταθεροποίηση της τουρκικής λίρας, ούτε τότε προσέφυγαν στην επιλογή των capital controls.
Αλλά και το κόστος του να μην κάνεις τίποτα μπορεί να αποβεί πολύ ακριβό.
Το αδιέξοδο της Τουρκίας είναι σε μεγάλο βαθμό δικό της, εκτιμά το Bloomberg. Η προσπάθεια του Ερντογάν για όλο και χαμηλότερο κόστος δανεισμού κατέστρεψε την εμπιστοσύνη των Τούρκων στο δικό τους νόμισμα, οδηγώντας σε μια σταθερή δολαριοποίηση της οικονομίας.
Χαμηλο-δάπανος ο τουρκικός δημόσιος τομέας
Η Τουρκία, ωστόσο, διαθέτει το πλεονέκτημα ενός σχετικά χαμηλο-δάπανου δημόσιου τομέα σε σχέση με άλλες αναδυόμενες οικονομίες, γεγονός που αποτελεί και το λόγο για τον οποίο δεν χρειάζεται οικονομική βοήθεια προς το παρόν, σύμφωνα με τον Lutz Roehmeyer, επικεφαλής της επενδυτικής εταιρείας Capitulum Asset Management στο Βερολίνο.
Άλλωστε, οποιαδήποτε συμφωνία με το ΔΝΤ θα μπορούσε να βάλει τέρμα στις πολιτικές ανάπτυξης του Ερντογάν, την ώρα που λαϊκή υποστήριξη προς το πρόσωπό του δείχνει σημάδια ύφεσης, με χιλιάδες επιχειρήσεις να κλείνουν και τη μοίρα της τουριστικής βιομηχανίας της Τουρκίας να είναι πολύ αμφίβολη.
Παγκόσμια Τράπεζα: Μείωση ανάπτυξης – Διεύρυνση ελλείματος προϋπολογισμού στην Τουρκία
Από την πλευρά της η Παγκόσμια Τράπεζα προβλέπει μείωση της ανάπτυξης της τουρκικής οικονομίας για φέτος και διεύρυνση του ελλείμματος του προϋπολογισμού της.
Η τουρκική οικονομία ενδέχεται να παρουσιάσει ανάπτυξη μόνο 0,5% το 2020, αναφέρει σε έκθεσή της η τράπεζα, μειώνοντας κατά πολύ τις προβλέψεις της που ήταν περίπου στο 3%.
Ίσως το 2021 και το 2022 η ετήσια ανάπτυξη να φτάσει πάλι στο 4%, σύμφωνα με την εφημερίδα «Ντουνιά».
Η Τουρκία, όπως και ο υπόλοιπος πλανήτης, προσπαθεί να συγκρατήσει την οικονομία της όσο ο κορονοϊός εξαπλώνεται. Η χώρα βασίζεται στις εξαγωγές και στην τουριστική βιομηχανία για την ανάπτυξή της και για την εξασφάλιση ξένου συναλλάγματος. Αλλά και οι δύο τομείς έχουν χτυπηθεί σκληρά από την κρίση και η κατανάλωση έχει πέσει κατακόρυφα.
Στο -30% η κατανάλωση
Τα μέτρα απομόνωσης που έχει επιβάλει η Τουρκία για να πολεμήσει την εξάπλωση του κορονοϊού, έχουν οδηγήσει σε μεγάλη κάμψη της καταναλωτικής κίνησης.
Η χρήση πιστωτικών και χρεωστικών καρτών μειώθηκαν κατά 31% την εβδομάδα από τις 20 έως τις 27 Μαρτίου σε σχέση με την προηγούμενη εβδομάδα και κατά 37% έναντι της τελευταίας εβδομάδας του Φεβρουαρίου, σύμφωνα με τα στοιχεία της Κεντρικής Τράπεζας της Τουρκίας.
Επίσης, η εβδομαδιαία κατανάλωση από τα 21 δις. λίρες (3 δις ευρώ) έπεσε στα 13.5 δις. λίρες (1.8 δις ευρώ), που αποτελεί το μεγαλύτερο σοκ που έχει βιώσει στην κατανάλωσή της η Τουρκία από τον Αύγουστο του 2018, οπότε η λίρα καταποντίστηκε λόγω ενός tweet του Ντόναλντ Τραμπ (1 δολάριο = 7.2 λίρες).
- Το μεγαλύτερο χτύπημα το έχουν υποστεί τα εστιατόρια και τα μπαρ (-86%), τα οποία η κυβέρνηση έκλεισε στις 15 Μαρτίου στο πλαίσιο των μέτρων κατά της επιδημίας.
- Ενώ και οι αεροπορικές εταιρείες έχουν επίσης χάσει ένα ποσό-ρεκόρ από το τζίρο τους (-70%), με την αναστολή των ταξιδιών, που επιβλήθηκε στις 28 Μαρτίου.
- Αντίστοιχα, η αγορά χρυσού υπέστη πλήγμα της τάξης του -68% και η ένδυση -57%.
Η μείωση της καταναλωτικής δαπάνης επιταχύνθηκε μετά τις 27 Μαρτίου, οπότε η κυβέρνηση επέβαλε αυστηρότερα μέτρα αναφορικά με την κοινωνική απόσταση και τη μετακίνηση του πληθυσμού.
Ελαφρύνσεις τουρκικής Κεντρικής Τράπεζας σε κάρτες
Έχοντας επίγνωση της καθοδικής τάσης, οι τουρκικές αρχές κάνουν τώρα ό,τι μπορούν για να ενθαρρύνουν τους πολίτες να δαπανούν περισσότερα μέσω των καρτών.
- Έτσι, ανακοίνωσαν μείωση της ελάχιστης πληρωμής του χρέους των πιστωτικών καρτών στο 20% του συνόλου, από 35%-40% που ήταν προηγουμένως.
- Επίσης, οι κάτοχοι πιστωτικών καρτών μπορούν να αναβάλουν τις πληρωμές των χρεών τους μέχρι το τέλος του έτους. Οι αρχές παλαιότερα επέτρεπαν στις τράπεζες να μπλοκάρουν ή και να ακυρώνουν πιστωτικές κάρτες σε περίπτωση που οι πελάτες παρέλειπαν τρεις συνεχόμενες ελάχιστες μηνιαίες πληρωμές.
- Η Κεντρική Τράπεζα της Τουρκίας μείωσε επίσης το μηνιαίο επιτόκιο των καρτών πληρωμής στο 1,25% από 1,4%, αρχής γενομένης τον Απρίλιο.
Δεν είναι σαφές σε ποιο βαθμό τα μέτρα θα επιβραδύνουν την πτώση της κατανάλωσης στην Τουρκία, αλλά το σίγουρο είναι ότι η επιδημία του κορονοϊού θα συνεχίσει να καταστρέφει την οικονομία και μαζί με αυτήν τα έσοδα της κυβέρνησης από τους φόρους από τις καταναλωτικές δαπάνες, που συμβάλουν στη συγκράτηση του δημοσιονομικού ελλείμματος.
Τα φορολογικά έσοδα από καταναλωτικές δαπάνες αποτελούν το ένα τρίτο του συνόλου των φορολογικών εσόδων της Τουρκίας. Πάντως, «ο αποτελεσματικότερος τρόπος για να αντιμετωπιστεί το πρόβλημα της μείωσης της κατανάλωσης, είναι η απευθείας «ρευστή» ενίσχυση των νοικοκυριών, γιατί αν οι άνθρωποι δεν καταναλώνουν, τότε και η υπόλοιπη οικονομία μαραζώνει», σύμφωνα με τον Τούρκο οικονομολόγο, Ατίλα Γεσίλαντά, που μίλησε στη δεξαμενή σκέψης Al-Monitor.
Συρρίκνωση εξαγωγών – «Δίδυμο» έλλειμα
Παράλληλα, οι τουρκικές εξαγωγές συρρικνώνονται και οι κλωστοϋφαντουργίες στην Τουρκία προβλέπουν πτώση στις πωλήσεις στο εξωτερικό κατά 80%. Αυτό σημαίνει ότι η Τουρκία μπορεί να αντιμετωπίσει μαζί με το έλλειμμα του προϋπολογισμού και έλλειμμα τρεχουσών συναλλαγών.
Το λεγόμενο «δίδυμο έλλειμμα» ή «διπλό έλλειμμα» θεωρείται από τους οικονομολόγους το μεγαλύτερο σημάδι προειδοποίησης για μια οικονομία.
Οι κυβερνήσεις συνήθως προσπαθούν να ξεπεράσουν τη μείωση των φορολογικών εσόδων δανειζόμενες. Αλλά αυτό μπορεί να οδηγήσει σε πίεση των επιτοκίων, όταν η κυβέρνηση θέλει οι καταναλωτές και οι επιχειρήσεις να δανειστούν περισσότερα. Μπορεί επίσης να οδηγήσει σε περαιτέρω υποτίμηση της λίρας, επειδή η χώρα αποτυγχάνει να χρηματοδοτήσει το έλλειμμα του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών με έσοδα από άλλες πηγές, όπως από τον τουρισμό, ο οποίος τώρα βρίσκεται σε κρίση.
Τέτοιες ανισορροπίες στην οικονομία μίας χώρας μπορεί να οδηγήσουν σε πλήρη κρίση ή σε μια πολύ οδυνηρή… συμφωνία. Το σίγουρο είναι, σύμφωνα με όλους τους οικονομολόγους, Τούρκους και διεθνείς, ότι ο χρόνος δεν είναι καθόλου με την πλευρά της τουρκικής κυβέρνησης.
